Heinz Keßler, urodzony 26 stycznia 1920 roku w Lubaniu, a zmarły 2 maja 2017 roku w Berlinie, był znaczącą postacią w historii wojskowości wschodnich Niemiec. Jako generał armii, pełnił funkcję szefa Policji Ludowej w latach 1952–1955, co stanowiło kluczowy okres w rozwoju systemu bezpieczeństwa w Niemieckiej Republice Demokratycznej (NRD).
Jego kariera wojskowa obejmowała także dowodzenie Siłami Powietrznymi oraz Obrony Powietrznej Narodowej Armii Ludowej NRD. W czasie swojej służby, Keßler pełnił funkcję szefa Sztabu Generalnego NAL NRD oraz zastępcy szefa Sztabu Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego, co podkreślało jego wpływ na międzynarodową współpracę w ramach bloku wschodniego.
Jako minister obrony NRD w latach 1985–1989, przyczynił się do kształtowania polityki obronnej kraju w ostatnich latach jego istnienia. Jako działacz komunistyczny i polityk, był również sekretarzem Centralnej Rady Wolnej Młodzieży Niemieckiej w latach 1948–1950, członkiem Biura Politycznego SPJN w latach 1986–1989 oraz członkiem Narodowej Rady Obrony NRD w latach 1987–1989.
W trakcie swojej długiej kariery, Heinz Keßler zasiadał także w Izbie Ludowej NRD od 1950 do 1990 roku, a jego osiągnięcia zostały uhonorowane tytułem Bohatera Pracy w 1984 roku. Jego życie i działalność pozostawiły niezatarte ślady w historii NRD oraz w szerszym kontekście zimnej wojny.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Heinz Keßler przyszedł na świat 26 stycznia 1920 roku w rodzinie o komunistycznych przekonaniach. W bardzo młodym wieku, zaledwie sześciu lat, zdecydował się przystąpić do Czerwonych Młodych Pionierów, organizacji młodzieżowej powiązanej z Komunistyczną Partią Niemiec, znaną w Niemczech jako KPD. W okresie od 1934 do 1940 roku zdobywał wykształcenie, kształcąc się w zawodzie mechanika samochodowego.
II wojna światowa
W dniu 5 listopada 1940 roku został powołany do Wehrmachtu. Po przeszkoleniu trafił do 134. Dywizji Piechoty, gdzie pełnił funkcję pomocnika strzelca. W czerwcu 1941 roku, w składzie tej samej dywizji dowodzonej przez generała Konrada von Kohenhauzena, uczestniczył w ataku Niemiec na ZSRR jako część Grupy Armii Środek. 15 lipca 1941 roku, w trakcie walk w rejonie Bobrujska, podjął decyzję o dezercji z Wehrmachtu, przechodząc na stronę Armii Czerwonej.
Od 1941 do 1945 roku znajdował się w radzieckiej niewoli. Po pobycie w obozie jenieckim w Krasnogorsku, gdzie nawiązał kontakty z członkami KPD, razem z przyjacielem Franzem Holdą przeniósł się do fabryki położonej w sąsiedztwie obozu w Karagandzie w Kazachstanie. Na koniec 1941 roku, po spotkaniu z Walterem Ulbrichtem, podjął decyzję o odbyciu pięciomiesięcznego kursu w nowo powstałej Szkole Antyfaszystowskiej. Po zakończeniu kursu powrócił z Franzem Holdą do Krasnogorska, aby kontynuować swoją działalność antyfaszystowską. Wkrótce został zwerbowany przez VII Wydział Głównego Zarządu Politycznego Armii Czerwonej, co pozwoliło mu na zaangażowanie się w propagandę na froncie. W grudniu 1942 roku miał swoją pierwszą akcję agitacyjną pod Wielkimi Łukami. Od 1943 do 1945 roku był członkiem Narodowego Komitetu „Wolne Niemcy” (NKSG) i w listopadzie 1943 roku ukończył kurs dla młodzieżowych funkcjonariuszy partyjnych.
Okres powojenny
Po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku, wstąpił do Komunistycznej Partii Niemiec. W latach 1945–1946 pełnił funkcję lidera Głównego Komitetu Młodzieży w Berlinie. Z chwilą utworzenia Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SPJN) w 1946 roku, stał się jej aktywnym członkiem oraz członkiem Komitetu Centralnego. Między 1946 a 1948 rokiem przewodził organizacji Wolnej Młodzieży Niemieckiej (FDJ) w Berlinie, a później do 1950 roku był sekretarzem Centralnej Rady FDJ. W 1947 roku poślubił Ruth Schmidt.
Od 1950 roku do 17 marca 1990 roku pełnił funkcję deputowanego Izby Ludowej NRD. Z dniem 1 października 1950 roku objął stanowisko generalnego inspektora w Komendzie Głównej Policji. Następnie, w latach 1952-1955, był szefem sił powietrznych Skoszarowanej Policji Ludowej, uosabiającej de facto armię. W latach 1955-1956 przeszedł szkolenie w Akademii Wojskowej Sił Powietrznych ZSRR w Moskwie, a 1 września 1956 roku został wyznaczony na zastępcę ministra obrony narodowej NRD oraz dowódcę Sił Powietrznych. Od 15 marca 1967 roku pełnił również funkcję szefa Sztabu Generalnego Narodowej Armii Ludowej NRD.
Jako szef Sztabu Generalnego NAL NRD, z początkiem lat 70. stał się także zastępcą szefa Sztabu Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego. W styczniu 1971 roku doznał poważnego wypadku, po którym przeszedł wiele operacji i zmuszony był spędzić około ośmiu miesięcy w szpitalu. Niestety, pomimo długiego okresu rehabilitacji, nigdy nie odzyskał pełnej sprawności fizycznej.
3 grudnia 1985 roku, w wyniku nagłej śmierci generała armii Karla-Heinza Hoffmanna, zajął jego miejsce na stanowisku ministra obrony narodowej NRD. Jako członek Komitetu Ministrów Obrony Układu Warszawskiego otrzymał również awans na stopień generała armii. W 1986 roku wstąpił do Biura Politycznego SPJN, a rok później został członkiem Narodowej Rady Obrony NRD.
Wówczas NRD borykała się z kryzysem politycznym; pod wpływem pieriestrojki w ZSRR w Niemczech Wschodnich miały miejsce masowe manifestacje. Mimo że decydenci w Politbiurze NRD byli świadomi potrzeby reform, decydowali się nie reagować. W rezultacie, w miesiąc po uroczystościach z okazji czterdziestej rocznicy powstania NRD, do dymisji zmuszeni zostali sekretarz generalny SED Erich Honecker oraz premier NRD Willi Stoph. Heinz Keßler został odwołany ze stanowiska ministra obrony 17 listopada 1989 roku. Około miesiąca spędził w ministerstwie bez konkretnych obowiązków, a 14 grudnia 1989 roku przeszedł na emeryturę.
Nowe władze zjednoczonych Niemiec postawiły Keßlera przed sądem, oskarżając go m.in. o wydanie rozkazu strzelania do uciekinierów próbujących opuścić Niemcy Wschodnie. W dniu 16 września 1993 roku sąd w Berlinie uznał go za winnego i skazał na siedem i pół roku pozbawienia wolności. Jego zastępca, gen. płk Fritz Streletz, otrzymał wyrok pięciu i pół roku. W 1996 roku Heinz Keßler wydał swoje wspomnienia z tamtego okresu, zatytułowane „O udziale osobistym. Pamiętniki”. Dnia 29 października 1998 roku został zwolniony przedterminowo, przede wszystkim z powodu problemów zdrowotnych.
Awanse
Heinz Keßler osiągnął szereg ważnych awansów w swojej karierze wojskowej, które znacząco wpłynęły na jego rozwój zawodowy.
- generalny inspektor – 1 listopada 1950,
- generał major (Generalmajor) – 1 października 1952,
- generał porucznik (Generalleutnant) – 1 października 1959,
- generał pułkownik (Generaloberst) – 1 marca 1966,
- generał armii (Armeegeneral) – 3 grudnia 1985.
Wybrane odznaczenia
Heinz Keßler był osobą, która otrzymała liczne odznaczenia w uznaniu za swoje zasługi zarówno w armii, jak i w pracy dla społeczeństwa.
- Złota Gwiazda Bohatera Pracy, 1984, NRD,
- Order Karla Marksa, 1979, NRD,
- Order Scharnhorsta – trzykrotnie, 1969, 1980 i 1986, NRD,
- Order Zasługi dla Ojczyzny na Liściach Dębowych (Der Vaterländische Verdienstorden – Ehrenspange), 1974, NRD,
- Złoty Order Zasług dla Ojczyzny, 1965, NRD,
- Srebrny Order Zasług dla Ojczyzny, 1954, NRD,
- Order Sztandaru Pracy I klasy, 1960, NRD,
- Złoty Order Zasług w Walkach dla Ludu i Ojczyzny, 1970, NRD,
- Medal „Za zasługi dla NRD”, 1959,
- Medal za walkę z faszyzmem w latach 1933–1945, 1959, NRD,
- Ehrentitel Verdienter Angehöriger der Nationalen Volksarmee, 1976, NRD,
- Ehrentitel Verdienter Angehöriger der Grenztruppen der DDR, 1981, NRD,
- Ehrentitel Verdienter Angehöriger der Zivilverteidigung der DDR, 1988, NRD,
- Medal „Zasłużony Policjant”, NRD,
- Ehrenzeichen der Deutschen Volkspolizei, 1950, NRD,
- Medaille für vorbildlichen Grenzdienst, 1976, NRD,
- Złoty Medal Fryderyka Engelsa, 1975, NRD,
- Medal Ernsta Schnellera, 1979, NRD,
- Medal Ernsta Thälmanna, 1982, NRD,
- Złoty Medal Braterstwa Broni – dwukrotnie, 1968 i 1978, NRD,
- Medal „30 lat Narodowej Armii Ludowej NRD”, 1979, NRD,
- Medal Braterstwa Broni, 1980, Bułgaria,
- Order Czerwonego Sztandaru, 1988, ČSSR,
- Medal Braterstwa Broni – dwukrotnie, 1970, 1980, ČSSR,
- Order Czerwonego Sztandaru, 1973, Mongolia,
- Medal „50 lat Mongolskiej Armii Ludowej”, 1971, Mongolia,
- Medal „60 lat Mongolskiej Armii Ludowej”, 1982, Mongolia,
- Komandoria Orderu Zasługi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, 1986, Polska,
- Odznaka Braterstwa Broni, 1985, Polska,
- Złoty Medal Braterstwa Broni, 1980, Węgry,
- Order Rewolucji Październikowej, 1976, ZSRR,
- Order Czerwonej Gwiazdy, 1984, ZSRR,
- Order Wojny Ojczyźnianej I klasy, 1970, ZSRR,
- Medal „Za Umacnianie Braterstwa Broni”, 1980, ZSRR,
- Medal 100-lecia urodzin Lenina, ZSRR,
- Medal 30-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945, 1975, ZSRR,
- Medal 40-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945, 1985, ZSRR,
- Medal jubileuszowy „50 lat Sił Zbrojnych ZSRR”, ZSRR,
- Medal jubileuszowy „60 lat Sił Zbrojnych ZSRR”, ZSRR.
Przypisy
- Jutta Schütz: Früherer DDR-Verteidigungsminister Heinz Keßler ist tot. Berliner Zeitung, 04.05.2017 r. [dostęp 04.05.2017 r.]
Oceń: Heinz Keßler