Kamienna Góra (Lubań)

---

Historia

Kamienna Góra, znana ze swojego unikalnego kształtu oraz składu geologicznego, stanowi obiekt zainteresowania dla wielu badaczy geologii. To wzgórze, mimo że powszechnie uznawane za utworzone głównie z bazaltów, skrywa pod sobą jeszcze starsze formacje skalne, które powstały przed wybuchem działalności wulkanicznej.

Badania geologiczne sugerują, że te podziemne warstwy mogą być reprezentowane przez nefelinity lub bazanity, które są klasyfikowane jako jedne z bazaltoidów. W okresie trzeciorzędowym, który jest kluczowy w historii geologicznej regionu, miały miejsce intensywne ruchy górotwórcze, które przyczyniły się do kształtowania dzisiejszych Sudetów. Wówczas w otoczeniu Kamiennej Góry wystąpiło wiele uskoków tektonicznych, z których wydobywała się magma zasadowa.

Podczas tej skomplikowanej działalności geologicznej, lawa zalała powierzchnię, przekształcając krajobraz. Proces krzepnięcia tej lawy zakończył się w późnym oligocenie. Dziś, kopuła bazaltowa Kamiennej Góry osiąga grubość około 30 metrów, co świadczy o imponującej sile natury.

Pierwotnie, Kamienna Góra była znacznie bardziej wysunięta w górę, lecz z upływem czasu, czynniki takie jak erozja doprowadziły do obniżenia jej wysokości, nadając jej obecny, charakterystyczny kształt.

Park na Kamiennej Górze

Na szczycie wzgórza, wśród malowniczych bazaltowych kamieniołomów, odbyła się realizacja 14-hektarowego parku w drugiej połowie XIX wieku.

W tym niezwykłym miejscu można napotkać różnorodne formy geologiczne, w tym bomby wulkaniczne oraz imponujące słupy bazaltowe osiągające wysokość od 10 do 15 metrów.

Park ten jest również domem dla wielu pomników przyrody, z których na szczególną uwagę zasługują jesion wyniosły, znany jako „Herman”, o obwodzie 298 cm oraz klon jawor „Franciszek” o obwodzie 281 cm.

Osobliwością parku jest także amfiteatr, a obiekt znany jako tzw. Dom Górski, który obecnie pełni funkcję Zameczku będącego siedzibą Szkoły Muzycznej I stopnia im. Oskara Kolberga w Lubaniu. Ten zabytek datuje się na 1824 rok i przeszedł przebudowę w 1909 roku.

Na terenie parku wytyczono również edukacyjne ścieżki, w tym Szlak Wygasłych Wulkanów oraz Szlak Pomników Przyrody Ożywionej, które zachęcają do poznawania otaczającej przyrody i jej unikatowych cech.

Dom Górski

W okresie po wojnach napoleońskich, kiedy to wzgórze przeszło w ręce Prus, mieszkańcy Lubania zaczęli regularnie odwiedzać Kamienną Górę na spacerach. W związku z tym, w 1823 roku Benjamin Gottlieb Kirchhof, rajca miejski i piekarz, złożył propozycję budowy gospody, która miała być miejscem spotkań dla lokalnej ludności. Propozycja ta została zaakceptowana 14 maja 1824 roku. Po zakończonej budowie w 1825 roku obiekt zyskał również miano Gesellschaftshaus (co oznacza Dom Towarzystwa).

Od chwili powstania Zameczku postanowiono, że obiekt nie będzie dostępny na sprzedaż i ma pozostać dobrem wspólnoty lokalnej. Nie mamy dokładnych informacji na temat daty uroczystego otwarcia, ale według dostępnych kronik, miało ono miejsce między 20 a 23 maja. W ciągu swojego istnienia budynek był traktowany jako wspólna własność aż do 2008 roku, kiedy to burmistrz Konrad Rowiński zasugerował przekazanie go Starostwu Powiatowemu. Od 1992 roku działa tam również Szkoła Muzyczna, która korzysta z tego obiektu.

W XIX wieku obiekt pełnił również rolę gospody strzelców. W 1862 roku burmistrz miasta podjął decyzję o zlecenie opracowania koncepcji przebudowy Domu Górskiego, z uwagi na to, że budynek nie wyróżniał się szczególnie na tle innych obiektów w okolicy.

Podziemia Kamiennej Góry

Podczas II wojny światowej w rejonie Kamiennej Góry zrealizowano budowę schronu przeciwlotniczego oraz przypuszczalnie szpitala polowego. Odkrycie ich istnienia miało miejsce w 2011 roku, kiedy to badacze zaczęli prowadzić kwerendę w tym obszarze. Całkowita długość labiryntu korytarzy wydrążonych pod ziemią wynosi około 1000 metrów, a ich głębokość sięga od 20 do 30 metrów. Kluczowego znaczenia nabrały badania przeprowadzone 10 marca 2018 roku przez grupę eksploracyjną, która potwierdziła obecność podziemnych tuneli, które są niestety częściowo zalane.

W dolnej części Kamiennej Góry usytuowany jest cmentarz, na którym spoczywają żołnierze polscy i radzieccy, którzy zginęli w walkach o wyzwolenie miasta w 1945 roku. Warto również zapoznać się z osobnym artykułem, który szczegółowo opisuje te podziemia: Podziemia Kamiennej Góry w Lubaniu.

Kamieniołomy

W średniowieczu bazalt pozyskiwany ze zboczy Kamiennej Góry był materiałem budowlanym o dużej wartości. Z tego surowca wzniesiono istotne obiekty, takie jak mury obronne Lubania, wieża Bracka oraz Dom Solny. Z historycznych danych wynika, że w 1782 roku funkcjonowały dwa kamieniołomy.

Wydobycie w zachodnim kamieniołomie zostało prawdopodobnie wstrzymane po ukończeniu budowy Domu Górskiego w 1824 roku. Z kolei drugi kamieniołom, który powstał zapewne w XVIII wieku, był aktywny jeszcze na początku XX wieku, co świadczy o długotrwałym wykorzystywaniu bazaltu w tym regionie.

---

Oceń: Kamienna Góra (Lubań)

---