Podziemia Kamiennej Góry w Lubaniu

---

Budowa

Sztolnie, które zostały wykute w bazalcie, znajdują się pod wzgórzem Kamienna Góra w Lubaniu. Zgodnie z dokumentami odkrytymi przez Tomasza Bernackiego w 2011 roku w Archiwum Państwowym w Lubaniu, całościowa długość tych podziemnych korytarzy wynosi 915 metrów. W wyniku przeprowadzonych badań, konkretniej odwiertów, potwierdzono, że wykopano około 350 metrów podziemnych tras. Warto jednak zauważyć, że szyny, które były pierwotnie zamontowane, zostały częściowo zdemontowane i wykorzystane do wzmocnienia stropów oraz ociosów w sztolniach, co sugeruje, że prace górnicze zostały zakończone.

Potwierdzono istnienie sztolni nr 1, która ma długość 123 metry, oraz sztolni nr 2, gdzie wejścia zostały wysadzone, znajdując się od strony ul. Parkowej. Odkryto również sztolnię nr 3, nazywaną roboczo depozytową, będącą jedynym „ślepym” korytarzem. Dodatkowo, także istnienie łącznika, korytarza łączącego sztolnię nr 1 z nr 2, zostało potwierdzone. Na podstawie istniejących torów prowadzących do sztolni nr 4, znanej jako „ucieczkowa”, można przypuszczać, że również ona została przynajmniej częściowo wykuta.

W początkowych odcinkach, korytarze były wzmocnione drewnianą obudową. Wewnątrz sztolni zachowały się tory dla górniczych wózków przeznaczonych do transportu urobku, a także same wózki, z których znaleziono pięć. Oprócz tego odkryto kilofy, łopaty, gable oraz wiele wierteł o długości przekraczającej 2 metry. Pozostałości przewodów elektrycznych wskazują, że kompleks był oświetlany. W początkowych odcinkach wymiary korytarzy wynoszą z grubsza 2 × 2 metry, a w głębszych partiach osiągają 3 × 3 metry.

Dzięki badaniom prowadzonym w lipcu 2020 roku, uzyskano informacje, że w sztolni nr 1 wilgotność powietrza wynosi 89%, temperatura to 11 stopni Celsjusza, a poziom tlenu osiąga wartość 17,4%. W pobliżu wejść, na zboczu Kamiennej Góry, zwrócono uwagę na betonowe pomieszczenie, które miało służyć do przechowywania materiałów wybuchowych wykorzystywanych w trakcie drążenia tuneli.

Historia

Budowę podziemnych korytarzy zaczęto w 1943 roku, a całość przedsięwzięcia była koordynowana przez Związek Obrony Przeciwlotniczej Rzeszy, znany jako Reichsluftschutzbund. W działaniach tych wspierały go 2. i 6. Kompania 104. Batalionu RAD, co oznacza Służbę Pracy Rzeszy. W projekcie udział brali również żołnierze z 1. Kompanii 129. Batalionu Budowlanego. Wiele z prac zostało zrealizowanych przez jeńców oraz robotników przymusowych, którzy byli zatrudniani w obozach pracy zlokalizowanych w Lubaniu.

W lutym 1945 roku, w trakcie zaciętej ofensywy Armii Czerwonej, obszar wokół sztolni był nieustannie broniony przez niemieckie siły. Oddziały Wehrmachtu zaminowały wszystkie dostępne drogi, które prowadziły na Kamienną Górę.

7 maja 1945 roku, niemieckie wojska rozpoczęły swoje wycofanie z Lubania, co prawdopodobnie spowodowało wysadzenie wejść do sztolni. W latach 1945-1946 wojsko, analizując częściowo zachowane korytarze, odkryło broń, maszyny do pisania oraz dokumenty, które rzuciły nieco światła na historię tego miejsca.

Podczas wizyty inspektorów z Przedsiębiorstwa Poszukiwań Terenowych w latach 1949-1950, odkryto trzy wejścia, które zostały wysadzone. Zdecydowano jednak nie kontynuować badań, z powodu ryzykownych i kosztownych prac ziemnych.

W czerwcu 2011 roku, regionalista Tomasz Bernacki natrafił w Archiwum Państwowym w Lubaniu na kalkę techniczną, która zawierała projekt budowy sztolni z adnotacją „Luftschutzstollenbau am Steinberg. Lauban, Schlesien”, co można przetłumaczyć jako „Budowa schronu przeciwlotniczego na Kamiennej Górze, Lubań, Śląsk”.

W listopadzie 2011 roku przeprowadzono prace wiertnicze przy ul. Strzeleckiej, gdzie zidentyfikowano sztolnię wykutą w bazaltowym kamieniu. W grudniu tego samego roku odkryto wejścia do sztolni „ucieczkowej”, mającej 44 metry długości, gdzie odkryto również szyny i wózki.

W styczniu 2012 roku, podczas prób wydobycia południowego wejścia natrafiono na szyny, instalację elektryczną oraz zniszczony odcinek sztolni z drewnianą obudową. Z powodu zbyt rozległego zawału, prace musiały zostać przerwane. W marcu tego samego roku prowadzono poszukiwania bocznego wejścia, jednak układane prace nie przyniosły rezultatu. Pomimo to, poziom wody w sąsiednim zbiorniku znacząco się obniżył.

W maju 2013 roku, wspólnie z Grupą Eksploracyjną Miesięcznika Odkrywca GEMO przeprowadzono odwierty, które potwierdziły istnienie zalanego wodą schronu na głębokości 24 metrów. W marcu 2018 roku ponownie przystąpiono do odwiertów, które potwierdziły obecność schronu w trzech różnych lokalizacjach, co potwierdziło istnienie zarówno północnego, jak i południowego odcinka.

Po dokonaniu sesji badawczych, w listopadzie 2019 roku powrócono do prac związanych z wydobyciem wysadzonego południowego wejścia. W marcu 2020 roku rozpoczęto penetrację podziemi z użyciem sond wpuszczanych przez wcześniej wywiercone otwory. Okazało się, że w sztolni nr 1 nie zalega już woda, co otworzyło nowe możliwości eksploracji.

W 2020 roku kontynuowane są prace przy wsparciu Stowarzyszenia Miłośników Górnych Łużyc oraz Grupy Eksploracyjnej Miesięcznika Odkrywca GEMO, których celem jest przeprowadzenie potrzebnych badań archeologicznych oraz wykonanie przekopu udostępniającego, aby w przyszłości umożliwić zwiedzanie podziemi.

---

Oceń: Podziemia Kamiennej Góry w Lubaniu

---